Thời tiết giao mùa, nắng nóng ở miền Bắc, mùa mưa ở miền Nam khiến số ca tái phát, mắc mới bệnh hen suyễn tăng đột biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Vì vậy, cha mẹ cần quan tâm sát sao những hiểu hiện thường gặp, dễ nhầm lẫn với bệnh cảm cúm, viêm phế quản thông thường và có biện pháp điều trị bệnh hen suyễn kịp thời.

1. Biểu hiện bệnh hen suyễn ở trẻ em

Cơn hen thường xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng đường hô hấp do virus hoặc vi khuẩn, khi thay đổi thời tiết trong những đợt chuyển mùa, hay xuất hiện do hít phải bụi, khói bếp than, khói thuốc lá, lông súc vật, phấn hoa hoặc khi trẻ gắng sức như chạy, đùa nghịch…

Có những trường hợp cơn hen xuất hiện sau khi trẻ ăn một số thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản (tôm, cua, cá biển), trứng, sữa,…

Hen phế quản được chia làm 4 mức độ và ở mỗi mức độ, trẻ có những biểu hiện khác nhau:

• Mức độ 1 (cơn hen ngắt quãng nhẹ): thỉnh thoảng mới xảy ra và các triệu chứng thường xảy ra vào ban ngày dưới 1 tuần/lần, trẻ vẫn hoạt động bình thường.
• Mức độ 2 (cơn hen dai dẳng nhẹ): xảy ra ở cấp độ nhẹ, triệu chứng hen xuất hiện ban ngày dưới 1 tuần/lần.
• Mức độ 3 (cơn hen dai dẳng trung bình): các triệu chứng xảy ra hàng ngày, cơn hen gây ảnh hưởng đến các hoạt động của trẻ.
• Mức độ 4 (cơn hen dai dẳng nặng, ác tính): các triệu chứng xảy ra thường xuyên và kéo dài, hạn chế các hoạt động thể lực của trẻ và thường xuất hiện cơn hen vào ban đêm.

Triệu chứng dễ thấy của hen phế quản là ho dai dẳng, nặng hơn về đêm; thở khò khè, thở gắng sức. Nhiều khi tình trạng co thắt phế quản chỉ biểu hiện duy nhất bằng những cơn ho giống như ho gà nhưng lúc hít vào không thấy ồn ào, đôi khi lẫn lộn giữa cơn ho có tiếng rít.

Hen trẻ nhỏ cũng có thể biểu hiện dưới dạng viêm phế quản khó thở. Khi khó thở và ho nhiều dịch tiết ra, không giống như hen ở người lớn.

Những trường hợp bệnh hen ác tính, các cơn hen xảy ra hàng ngày, thường nặng hơn về chiều và đêm. Trẻ bị mắc bệnh hen thường khó thở, không sốt, không lây. Bệnh hen tiến triển rất thất thường; một số trường hợp ổn định sau khi trẻ trên 5 – 6 tuổi, nhưng một số khác sau 15 năm bị hen lại, thậm chí sau 20 – 30 năm. Nếu bệnh được phát hiện sớm và được điều trị dự phòng hiệu quả thì sẽ làm giảm đáng kể tần suất hen khi lớn, nhất là các thể hen nặng.

2. Nguyên nhân dẫn tới bệnh hen phế quản ở trẻ nhỏ

Gia đình có tiền sử bị hen hoặc dị ứng: Bệnh hen có thể di truyền từ người thân của trẻ. Ngoài ra, có thể bệnh bắt nguồn từ chính cơ địa của trẻ, dị ứng với một số tác nhân trong môi trường như dị ứng với hải sản, bụi bẩn, lông động vật, phấn hoa, mỹ phẩm...

Nếu bố hoặc mẹ bị bệnh thì con của họ sinh ra có nguy cơ mắc hen là 30-50%. Nếu cả hai vợ chồng có bệnh hen thì tỷ lệ này ở con là 50-70%. Nếu bố mẹ không có ai bị hen, khả năng này ở con là 10-15%.

Virus: Virus gây hen phế quản có tên gọi là RSV (tên khoa học là parainfluenza). Đây là virus gây ra nhiễm trùng đường hô hấp này, dẫn đến bệnh hen phế quản.

Ô nhiễm môi trường: Môi trường sống ngày càng ô nhiễm với khói bụi từ phương tiện giao thông, hoạt động sản xuất... Với trẻ em, sức đề kháng để chống chịu lại các tác nhân ô nhiễm không cao nên dễ dàng mắc bệnh về hô hấp. Bệnh hen phế quản ở trẻ em cũng xuất hiện nếu các em phải hít nhiều hóa chất từ các sản phẩm vệ sinh như bột giặt, chất tẩy rửa sử dụng hàng ngày tại gia đình...

Ô nhiễm không khí khiến bệnh hen thêm trầm trọng

Đọc ngay: Bụi PM2.5 – “Sát thủ” giết người thầm lặng lơ lửng trong không khí

3. Bệnh hen suyễn có lây không?

Trên thực tế, bệnh hen suyễn không do vi rút hay vi khuẩn gây ra, do đó đây không phải là bệnh truyền nhiễm.

Mặc dù hen suyễn không phải là một căn bệnh lây truyền nhưng nó lại có tính di truyền cao. Nhiều nghiên cứu chỉ ra có nhiều yếu tố được cho rằng làm tăng khả năng mắc hen suyễn bao gồm:

• Có người thân bị hen.
• Tiền sử dị ứng.
• Béo phì.
• Hút thuốc lá.
• Hút thuốc lá thụ động.
• Thường xuyên tiếp xúc với hóa chất.

Hen suyễn không phải bệnh truyền nhiễm nhưng có tính di truyền cao

4. Bệnh hen suyễn có chữa được không?

Bệnh hen suyễn vẫn chưa có phương pháp điều trị triệt để nên cách tốt nhất cho bệnh nhân là cải thiện chất lượng cuộc sống và hạn chế các cơn hen xảy ra. Liệu pháp điều trị bệnh hen suyễn cho người bệnh tương đối phức tạp, bệnh nhân cần nhận biết lúc nào sắp lên cơn hen, tránh những yếu tố khởi phát cơn hen, dùng thuốc đúng cách và có chế độ làm việc hợp lý. Trong nhiều trường hợp lên cơn hen, bệnh nhân có thể cần các thuốc cắt cơn nhanh như albuterol.

Đọc ngay: Điều trị bệnh bệnh hen suyễn ở trẻ nhỏ bằng bài thuốc Đông y

Chất lượng không khí trong nhà ảnh hưởng rất lớn tới nỗ lực điều trị bệnh hen. Để phòng bệnh hen, nên tránh những yếu tố làm khởi phát cơn hen bắt đầu ngay từ trong phòng ngủ của trẻ, không dùng thảm, không nuôi súc vật, không hút thuốc lá trong nhà, không cho trẻ dùng các đồ chơi làm từ bông, lông, sợi, sử dụng máy lọc không khí, vệ sinh chăn nệm và phòng ở thường xuyên, hàng năm nên cho trẻ tiêm phòng cúm.

Đối với những trẻ bị hen do khí hậu, nếu có thể hãy chuyển trẻ đến nơi ở có môi trường khí hậu trong lành hơn.

Máy lọc không khí làm sạch tác nhân gây dị ứng

Khi trẻ lên cơn hen cấp hãy đưa trẻ ra chỗ thoáng, không khí trong lành; cho uống nhiều nước hoặc hít hơi nước làm đờm loãng ra giúp dễ thở. Nếu trẻ lên cơn hen nhẹ, mẹ có thể dùng các thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh như: Ventolin, Atrovent, Bricanyl,… Những loại thuốc này có thể dùng ở dạng khí dung, bình xịt định liều, thuốc dạng viên hoặc siro. Liều lượng thuốc dùng tùy theo lứa tuổi và cân nặng của trẻ và bắt buộc phải theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Nếu cơn hen nặng phải đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức. Bệnh hen phải chữa trị lâu dài, các cơn hen không giống nhau, có thể một năm xảy ra vài lần lần, nhưng cũng có thể xảy ra nhiều lần trong một tháng, ảnh hưởng tới việc sinh hoạt và cuộc sống lâu dài của trẻ.

Bạn nên kiểm tra chất lượng không khí trong nhà bằng ứng dụng Air Visual trên điện thoại thường xuyên để có những giải pháp hỗ trợ chức năng hô hấp tốt nhất cho con.

5. Bệnh hen suyễn kiêng ăn gì?

Một số thực phẩm có thể làm kịch phát cơn hen có sẵn, cha mẹ không nên cho con ăn những đồ ăn sau:

• Hạn chế đồ ăn mặn.
• Trái cây sấy khô.
• Đồ tanh như: Hải sản (tôm, cua, ghẹ,…), trứng, sữa,…
• Rau, củ muối: dưa muối, cà muối.
• Khoai tây đóng gói, đồ đông lạnh, đồ uống có ga
• Đạm động vật: Thịt bò, thịt gà, sữa, phô mai...
• Bột ngọt, mì chính, các chất phụ gia trong thực phẩm.
• Ngũ cốc và các loại hạt: đậu phộng, đậu nành,…
• Đồ chiên, nướng.

Bụi bẩn, mùi hôi, hóa chất, vi khuẩn gây bệnh là những yếu tố nhạy cảm dễ làm tái phát cơn hen. Bạn nên sử dụng máy lọc không khí để giúp con có một môi trường sống trong lành nhất.